Monitor "Bodrog", čiji su topovski hici na Beograd označili početak Prvog svetskog rata 28. jula 1914. godine je tokom burnog XX veka plovio pod zastavama četiri države koje više ne postoje: Austrougarske monarhije, Kraljevine Jugoslavije, NDH i SFRJ.

Ploveća čelična tvrđava, više ne liči na onaj brod koji je tokom ratnih godina vladao rekama. Ova oklopna rečna topovnjača nekada je bila strah i trepet Save i Dunava. Brod je napravljen za potrebe austrougarske vojske 1904. godine u Budimpešti i on je bio u kategoriji takozvanih brodova monitora. U to vreme, oni su bili veoma moćno oružje, a Srbija nije imala dovoljno jake topove kako bi se spasila od ovih opasnih plovećih mašinerija. Iza njih su plovili parobrodi vukući šlepove s hiljadama vojnika koji su mislili da će ušetati u Beograd. Austrougarska oklopna topovnjača "Bodrog" naredbu za napad čekala je usidrena u Zemunu. Posle objave rata doplovila je do ušća Save u Dunav i odatle počela napad na Beograd. 1914. godine, 28. jula, nešto pre ponoći počela je da ispaljuje smrtonosne projektile koji su odneli prve civilne žrtve.

Grafika: Pinterest - Bodrog u napadu na Beograd

Tri puta je tonuo

Srbija je okupirana, a "Bodrog" je u međuvremenu ratovao i u Rumuniji, gde ga je 1916. godine oštetila rumunska artiljerija. Napušten je pošto se 31. oktobra 1918. godine, zbog magle nasukao kod Vinče. Tada ga je zaplenila srpska vojska, a izvučen je godinu dana kasnije. Primljen je u mornaricu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1921. godine.

Korišćen je do 1941. u Kraljevini Jugoslavije, da bi ga mornari jugoslovenske mornarice ponovo potopili kako ne bi dospeo u ruke neprijatelju. U međuvremenu je još jednom izvađen, korišćen u Drugom svetskom ratu do 1944. godine i ponovo potopljen, da bi ga 1952. izvadila Jugoslovenska vojska.

"Bodrog" je plovio još deset godina do 1962. godine, kada je postao ponton, što je do nedavno i bio.

Ovaj brod je od 1962. godine pod zaštitom države i ono što je važno istaći je to da postoji samo još jedan ovakav brod sačuvan u svetu – rekonstruisani monitor "Lajta" u Budimpešti.

Foto: Wikipedia - Monitor "Bodrog" u Odesi, 1904. godine

Srpski ratni trofej – simbol uspeha srpske vojske

Bez obzira na svoj značaj, stari monitor "Bodrog" je po prelasku pod zastavu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca dobio i danas aktuelni naziv "Sava". Stotu godišnjicu od početka Prvog svetskog rata dočekao je potpuno zaboravljen. Nagrizen rđom, korišćen je da bi preko njega pristajala druga plovila. Postojali su planovi da se brod sanira i sačuva, ali se u to vreme još nalazio u privatnom vlasništvu AD "Dunav grupa Agregati – Novi Sad".

Ministarstvo odbrane je otkupilo ovo istorijsko blago koje svedoči o pobedi Srbije u Prvom svetskom ratu jer je taj brod postao ratni plen Vojske Kraljevine Srbije. Proglašen je zaštićenim kulturnim dobrom Republike Srbije 2006. godine. Nakon što je očišćen od korozije i prljavštine, izrađen je projekat za sanaciju koja će se izvršiti u nekoliko faza. Cilj Ministarstva odbrane i Vojske Srbije je da se nakon sanacije pretvori u brod-muzej i tada će biti odlučeno na kojoj će se lokaciji brod nalaziti kako bi posetioci mogli da na njemu ožive istoriju.

Foto: www.skyscrapercity.com - Bodrog u ruinirianom stanju 2007. godine

Trag jedne epohe

Ova grdosija završila je na obali prestonice koju je uzaludno pokušavala da osvoji. Bila bi prava atrakcija da jedan ovakav brod, srpski ratni trofej, bude ploveći muzej u svojim penzionerskim danima. To je istorijski trag jedne epohe, turbulentnog XX veka. On je i simbol rata i stradanja, ali i uspeha srpske vojske. Nekadašnji "Bodrog" je i ratni trofej, ali i deo istorije Dunava. Samim čudom je sačuvan do danas i možemo biti ponosni na to što se nalazi upravo ovde.